پوکی استخوان به عنوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های استخوانی، در اثر کم شدن تراکم و بافت استخوان، سبب ضعیف و شکننده شدن آن می‌گردد. این بیماری که در بین زنان بالای ۵۰ سال بسیار دیده می‌شود، علائم و نشانه‌هایی ندارد و به «بیماری خاموش» معروف است. فرد مبتلا به پوکی استخوان زمانی از بیماری خود اطلاع پیدا می‌کند که دچار دردهای شدید یا شکستگی در استخوان‌های خود خصوصاً در ناحیه ستون فقرات، لگن و مچ دست شود.
زمانی که استخوان مواد معدنی خود مانند کلسیم را از دست بدهد و بدن نتواند این کمبود را جبران کند، آن زمان شروع بیماری پوکی استخوان محسوب می‌شود.
از این رو بهتر است در خصوص پیشگیری و درمان پوکی استخوان از راه‌کارهای مناسب آگاه شوید.
علائم و نشانه‌های بیماری خاموش
بیماری پوکی استخوان در مراحل اولیه هیچ گونه علائم و نشانه‌ای ندارد؛ اکثر افراد قبل از اطلاع از بیماری خود دچار دردهای مبهم یا شکستگی استخوانی می‌شوند. در مراحل بعدی و با پیشرفت بیماری، دردهای شدید و ناگهانی در استخوان‌ها خبر از پوکی استخوان می‌دهند.
این دردها معمولاً بیش از سه ماه طول می‌کشند، در این زمان، تعادل میان تشکیل استخوان جدید و جذب استخوان قدیمی از بین می‌رود. این عدم تعادل به این معنی است که یا بدن نمی‌تواند به اندازه کافی استخوان جدید تولید کند یا نمی‌تواند مقدار بیش‌تری از استخوان‌های قدیمی جذب نماید.
معمولاً از دست رفتن استخوان طی یک دوره طولانی چندین ساله اتفاق می‌افتد. به همین خاطر تا بروز علامتی که نشان دهنده پوکی استخوان باشند، بیماری تا حد زیادی پیشرفت کرده است. تراکم استخوان تا قبل از ۲۵ سالگی به اوج خود می‌رسد، بنابراین تا قبل از این سن باید به فکر استحکام بخشیدن به استخوان‌ها باشید.
از دیگر علائم هشدار دهنده در بروز این بیماری ضعیف و شکننده شده ناخن‌ها، تغییر حالت کلی بدن به شل خمیده، تنگی نفس، عقب رفتن لثه‌ها، احساس ضعف و کوتاه شدن قد را می‌توان نام برد.
دلایل مهم ابتلا به پوکی استخوان
کلسیم، فسفر، منیزیم و زینک به عنوان مواد معدنی مهم و لازم در رشد و استحکام استخوان‌ها شناخته شده‌اند. از طرفی در عملکرد قلب، مغز و اندام‌های دیگر نیز کلسیم به عنوان یک ماده اساسی ظاهر می‌شود. این اندام‌ها برای ادامه فعالیت نیاز به کلسیم باز جذب شده از استخوان‌ها دارند.
زمانی که میزان مصرف کلسیم از طرف شخص به حد کافی نباشد، تولید استخوان با مشکل مواجه خواهد شد، در این حالت استخوان‌ها ضعیف و شکننده می‌شوند. به‌طور کلی دلایل مهمی که سبب بروز پوکی استخوان می‌شوند عبارتند از:
- کمبود هورمون استروژن در زنان و هورمون‌های جنسی در مردان
- عدم مصرف کافی کلسیم و ویتامین D3
- عدم انجام حرکات تمرینی و ورزشی
- مصرف خود سرانه و بیش از حد داروهای حاوی کورتون
- اختلال در عملکرد غده تیروئید
- سرطان استخوان
- مشکلات و اختلال‌های ژنتیکی
- عدم استفاده و به کار گرفتن عضلات
تمامی این دلایل سبب کاهش سطح کلسیم و افزایش ریسک ابتلا به پوکی استخوان به شمار می‌آیند. باتوجه به دلایل ذکر شده فاکتورهای دیگری نیز وجود دارند که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند، این فاکتورها عبارتند از:
- این بیماری در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود، خصوصاً زنان لاغر اندام یا ریز نقش در سنین بالا بیشتر به این بیماری مبتلا خواهند شد.
- زنان سفید پوست آسیایی، به خصوص آن‌ها که در بین اعضای خانواده خود سابقه ابتلا به پوکی استخوان دیده شده است.
- زنان در سنین بالای ۶۰ سال و در دوران یائسگی، زنانی که دوران پریود طولانی یا بلعکس دوران پریود کوتاهی داشته‌اند.
- افرادی که پدر یا مادر مبتلا به پوکی استخوان داشته‌اند.
- افراد سیگاری، یا آن‌ها که رژیم غذایی نادرستی دارند، اشخاصی که به شدت الکل مصرف می‌کنند و کسانی که داروهای خاص مانند کورتیکو یا داروهای ضد صرع استفاده می‌نمایند نیز بسیار در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند.
- بیماری آرتریت روماتوئید نیز خودبه‌خود خطر ابتلا به این بیماری را بالا می‌برد.
تشخیص به موقع پوکی استخوان
با ایجاد دردهای ناگهانی و شدید در استخوان‌ها یا هر گونه شکستگی، ابتدا پزشک متخصص پرونده پزشکی شما را بررسی می‌نماید. در صورتی که مشخص شد شما به پوکی استخوان مبتلا شده‌اید یا در معرض ابتلا قرار دارید، سؤالات مختلفی در خصوص برنامه غذایی و نحوه زندگیتان از شما پرسیده می‌شود.
علاوه بر این پزشک حتماً از سابقه خانوادگی و نوع دردهای استخوانی شما سؤالاتی می‌پرسد. در مرحله آخر پزشک با انجام یک آزمایش میزان کلسیم، فسفر، ویتامین D3 و تستسترون موجود در خون را مشخص می‌کند، همچنین در این آزمایش نحوه عملکرد تیروئید و کلیه‌ها نیز معلوم می‌گردد.
پس از معاینات اولیه و آزمایش خون، ممکن است پزشک یک آزمایش تخصصی به نام آزمایش تراکم مواد معدنی استخوان پیشنهاد دهد. با این آزمایش مشخص می‌گردد تراکم استخوان‌ها در نقاط مختلف بدن به چه میزان است. تست سنجش تراکم استخوان می‌تواند قبل از شکستگی، پوکی استخوان را تشخیص دهد و جلوی مشکلات در آینده را بگیرد.
با تکرار آزمایش سنجش به فاصله یک سال یا بیشتر، تأثیر درمان و نرخ از دست رفتن استخوان تعیین می‌گردد. پس از سن ۵۰ تا ۶۰ سالگی، بهتر است هر ۴ سال یکبار افراد تست تراکم استخوان انجام دهد. اشخاصی که تحت درمان پوکی استخوان هستند لازم است هر ۲ سال یکبار این تست را انجام دهند.
پنج روش مهم درمانی پوکی استخوان
درمان سریع و به موقع پوکی استخوان بسیار اهمیت دارد، با شروع سریع‌تر برنامه درمانی، نتایج بهتری از درمان پوکی استخوان به دست خواهد آمد. درمان بیماری خاموش قطعی و ریشه‌ای نیست، در این راه تنها می‌توان سرعت از دست رفتن مواد معدنی را کاهش داد.
همچنین درمان به موقع، تراکم استخوانی را بیشتر می‌کند، از شکستگی‌های احتمالی جلوگیری می‌نماید و دردهای ناشی از بیماری را کنترل خواهد کرد. نحوه درمان باتوجه به آزمایشات انجام شده و تست تراکم استخوان، بستگی به میزان خطر ابتلا به شکستگی استخوان در بدن شما تعیین می‌گردد.
اگر خطر شکستگی بالا نباشد، درمان پوکی استخوان بدون تجویز دارو و براساس تغییر شیوه زندگی انجام می‌گیرد. در ادامه روش‌های مختلف درمان پوکی استخوان را بررسی می‌نماییم.
اول، دارو
از جمله داروهایی که در درمان پوکی استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داروهای ضد التهاب، دراوهای موضعی تسکین دهنده درد، داروهای مسدود کننده عصب یا داروهای حذف عصب.
- داروهای آلندرونات، جهت توقف فرآیند از بین رفتن استخوان.
- رالوکسیفن، به عنوان دارویی برای تعدیل کردن میزان استروژن دریافتی بدن.
- کلسیوتونین، به عنوان یک هورمون غیر جنسی، فرآیند از بین رفتن استخوان را کند می‌نماید و سبب بازیابی تراکم استخوان می‌گردد. مصرف این دارو کاهش دردهای استخوانی را نیز به همراه دارد.
- کلسیم و ویتامین D3 از داروهای مهم در حفظ و بازیابی سلامت استخوان به شمار می‌آیند.
- داروهای هورمونی که جایگزین هورمون استروژن می‌شوند و برای تعداد زیادی از زنان پس از یائسگی مفید و مؤثر است.
نکته قابل توجه این است که در ۵ سال اول یائسگی زنان، به سرعت تراکم استخوانی کم می‌شود، در نتیجه مراجعه پیش از بروز هر گونه درد یا شکستگی بسیار ضروری محسوب می‌شود.
دوم، ورزش به همراه حرکات اصلاحی
اگر پزشک متخصص تشخیص داد که شما به پوکی استخوان مبتلا شده‌اید، قبل از آغاز تمرینات ورزشی و اصلاحی با یک متخصص مشورت نمایید تا تمرینات مناسب و صحیح را دریافت کنید. انجام منظم ورزش، عضلات شما را تقویت می‌نماید و به تراکم استخوان‌ها کمک فراوانی می‌کند.
تمریناتی مانند رقصیدن، پیاده‌روی و ایروبیک، پوکی استخوان شما را از بین نمی‌برد، اما برای استخوان‌سازی و استحکام آن بسیار مؤثر است. بدن انسان بسیار دینامیک است و خود را با حرکات انجام شده هماهنگ می‌کند. با داشتن یک برنامه منظم هفتگی، استحکام نسبی استخوان‌هایتان تضمین می‌گردد.
سوم، فیزیوتراپی
تمرینات ورزشی تعیین شده از سوی پزشک اغلب به همراه فیزیوتراپی برنامه‌ریزی می‌گردد. نحوه انجام فیزیوتراپی به علت پوکی استخوان، سطح تناسب فیزیکی شخص، سطح ریسک شکستگی استخوان و توان بدن بیمار بستگی دارد.
متخصص فیزیوتراپی یک برنامه حرکتی مشخص که شامل تمرین‌های تحمل وزن و تمرین‌های تقویتی می‌شود را برای شما در نظر می‌گیرد. باتوجه به نیاز درمان شما، ممکن است فیزیوتراپ تمرینات تعادلی مختلفی را نیز با شما انجام دهد. انجام تمرینات تعادلی سبب جلوگیری از زمین خوردن احتمالی بیمار می‌شود.
چهارم، رژیم غذایی
استفاده از یک رژیم غذایی مناسب، جهت حفظ سلامت و بازیابی استحکام استخوان‌ها بسیار مفید محسوب می‌شود. مصرف کافی مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم و زینک و همچنین ویتامین‌های گروه B و ویتامین D3، تضمین کننده سلامت استخوان‌ها به شمار می‌آیند.
داشتن استخوان‌های سالم و قوی با رعایت یک رژیم غذایی سرشار از مواد معدنی ضروری و ویتامین‌های مهم به دست می‌آید. شما می‌توانید کلسیم مورد نیاز بدن خود را با مصرف لبنیات، سبزیجات سبز و غلات صبحانه به دست آورید.
ویتامین D3 به جذب کلسیم بسیار کمک می‌نماید، با قرار گرفتن روزانه ۱۵ دقیقه در زیر نور آفتاب، نیاز بدن به این ویتامین تأمین می‌گردد. همچنین در مواد غذایی مانند جگر، زرده تخم مرغ و ماهی مقدار قابل توجهی ویتامین D3 موجود است.
با مصرف مواد غذایی مانند فندق، ماهی، گردو، نخود و بادام زمینی مقدار مورد نیاز بدن به منیزم نیز برطرف می‌گردد. توجه داشته باشید مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکلی را کاهش دهید. این نوشیدنی‌ها سبب اختلال در توانایی بدن در فرآوری کلسیم و کاهش سطح پروتئین خون می‌گردند.
پنجم، استفاده از مکمل های معجزه گر
استفاده از مکمل‌های غذایی برای تأمین مواد معدنی و ویتامین‌های ضروری بدن، روشی مناسب و مطمئن در درمان پوکی استخوان محسوب می‌شود. البته بهترین روش تأمین این فاکتورها به صورت طبیعی بسیار بهتر و مؤثرتر عمل می‌نماید؛ اما واضح است مصرف حجم بالای مواد غذایی در روز و داشتن یک برنامه منظم غذایی کمی سخت و دشوار است.
استفاده از مکمل‌های هموفیکس و بونی مگز پلاس انتخابی مطمئن و مناسب جهت تأمین مواد معدنی و ویتامین‌های ضروری بدن به شمار می‌آید که به پیشگیری و درمان پوکی استخوان کمک بسیاری می کند.
مکمل هموفیکس و رفع نیاز زینک بدن
هر واحدکپسول مکمل هموفیکس، حاوی مواد معدنی مانند زینک، آهن و فولیک اسید است. همچنین این مکمل دارای ویتامین‌های گروه B و ویتامین C است، که نیاز روزانه هر فرد بالغ را تأمین می‌نماید. استفاده مرتب و روزانه از این مکمل نیاز روزانه فرد به زینک را نیز برطرف می‌سازد.
می‌دانیم که زینک به عنوان ماده معدنی مهم در پیشگیری و درمان پوکی استخوان بسیار مفید و مؤثر است. علاوه‌بر این مکمل هموفیکس با تقویت سیستم ایمنی بدن، سبب استحکام استخوان‌ها می‌گردد. هر فرد بزرگسال می‌تواند روزانه یک عدد از این مکمل را قبل از غذا مصرف نماید.
مکمل بونی مگز پلاس و معجزه کلسیم و D3
هر واحد مکمل بونی مگز پلاس، عناصر مهم کلسیم، منیزیم، زینک و ویتامین D3 را به بدن می‌رساند. این محصول که به صورت ساشه‌ای است، نحوه مصرف آسانی دارد. مصرف روزانه این مکمل، در پیشگیری و درمان پوکی استخوان بسیار مؤثر عمل می‌نماید.
وجود ویتامین D3 در این مکمل علاوه‌بر تأمین نیاز بدن به این ویتامین، میزان جذب کلسیم را بالا می‌برد. وجود میزان بالای المنتال زینک، کلسیم و منیزم در این مکمل، باعث می‌شود کمبود این مواد معدنی در بدن به سرعت جبران شود. همچنین بونی مگز پلاس، با بهبود سیستم ایمنی بدن استحکام استخوان‌ها را به همراه دارد. با تکمیل دوره مصرف این مکمل، اثرات مفید آن را مشاهده خواهید کرد.
کلام آخر
امروزه به دلیل زندگی ماشینی، عدم رعایت اصول تغذیه‌ای مناسب و نداشتن تحرک، شاهد گسترش بیماری پوکی استخوان در اکثر جوامع هستیم. بهترین راه‌کار جهت جلوگیری از بروز این بیماری، داشتن یک زندگی سالم همراه با ورزش منظم و برنامه غذایی صحیح محسوب می‌شود.
در کنار این برنامه منظم مصرف مکمل‌ها را نیز فراموش نکنید. مکمل‌ها معجزه‌گرهای کوچکی هستند که در پیشگیری و درمان پوکی استخوان قدم‌های مؤثر و بزرگی برمی‌دارند. خبر خوب این است که مکمل‌های غذایی نیازی به تجویز پزشک ندارند. مشخصات کامل آن‌ها روی بسته‌بندی محصول درج شده است و شما باتوجه به سن و جنسیتتان می‌توانید مصرف این مکمل‌ها را در برنامه خود داشته باشید.
