رشد انواع تومورهای بدخیم سبب بروز بیماری سرطان خواهد شد که به دلیل متنوع بودن این بیماری درمان‌های مختلفی جهت از بین بردن آن انجام می‌شود. از موثرترین راه‌های درمان سرطان می‌توان به شیمی درمانی اشاره که بهتر است درباره آن اطلاعات اولیه‌ای را داشته باشید. در شیمی درمانی از داروهای مختلف جهت از بین بردن یا جلوگیری از رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. البته ناگفته نماند که در این روش درمان علاوه بر مزایا و معایب بسیاری که دارد؛ داروهای مختلفی نیز استفاده خواهد شد.
چرا شیمی درمانی انجام می شود؟
روش شیمی درمانی قابلیت استفاده از داروهای شیمیایی با قدرت بالا را فراهم می‌کند. از آنجایی که سرعت تکثیر سلول‌های سرطانی بسیار بالاست، شیمی درمانی روشی بسیار کمک کننده و موثر در کنترل، از بین بردن یا کاهش سرعت رشد این سلول‌ها به حساب می‌آید. جهت انجام این روش درمان داروهای بسیاری وجود دارد که به حالت‌های مختلف اعم از ترکیبی و به صورت تکی قابل استفاده هستند. از سری دلایلی که از شیمی درمانی استفاده می‌شود به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- اصلی‌ترین روش درمان سرطان، شیمی درمانی است.
- پس از درمان‌های مختلف اعم از جراحی، شیمی درمانی می‌تواند از مهم‌ترین درمان‌ها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده در بدن باشد.
- در کنار پرتو درمانی می‌توان از این روش برای کوچک کردن تومور استفاده کرد.
- از همه مهم‌تر در از بین بردن سلول‌های سرطانی بسیار موثر است.
در چه شرایطی می توان از شیمی درمانی به غیر از سرطان استفاده کرد؟
بعضی داروهای شیمی درمانی به جز درمان سرطان کاربرد دیگری چون درمان بیماری‌های مغز استخوان و اختلالات سیستم ایمنی را دارند:
- بیماری‌های مغز استخوان:
بعضی بیماریها مانند بیماری‌هایی که بر روی مغز استخوان و سلول‌های خونی اثر دارد با پیوند استخوان درمان می‌شوند که همان استفاده از شیمی درمانی برای سلول‌های بنیادین است.
- اختلالات سیستم ایمنی:
شیمی درمانی دوزهای ضعیف و قوی دارد که از دوز ضعیف آن برای کنترل سیستم ایمنی بدن کمک می‌گیرند همچنین در برخی بیماریها چون روماتیسم مفصلی، آرتریت، روماتوئید بسیار موثر است.
عوارض جانبی شیمی درمانی
شیمی درمانی در کنار درمان عوارضی نیز به جای می‌گذارد. این عوارض براساس نوع سرطان، دوز دارو و… خود را نشان می‌دهند. همچنین این عوارض اکثر اوقات بعد از پایان شیمی درمانی رخ می‌دهند که مواردی از آن را در زیر برای شما بیان می‌کنیم:
- اسهال
- ریزش مو
- خستگی
- زخم های دهان
- خون ریزی
- کبودی
- استفراغ
- تب
- درد
- یبوست
عوارض طولانی مدت شیمی درمانی
شیمی درمانی می‌تواند عوارضی ایجاد کند که بعد از طولانی مدت خود را نشان دهند. این عوارض شامل موارد زیر می‌شود:
- امراض کلیوی
- ناباروری
- مشکلات و مریضی‌ها قلبی
- نوروپاتی محیطی
- احتمال مبتلا شدن به سرطان برای بار دوم
- آسیب دیدن بافت ریه
برنامه شیمی درمانی
به پزشک معالج سرطان آنکولوژیست می‌گویند. اینکه بیمار دارو با چه دوزی، چه مدت، چند بار و چگونه مصرف کند را مشخص می‌کند. اما تمام تصمیم‌گیری پزشک به نوع سرطان، اندازه توده، میزان پیشرفت آن و اینکه کدام قسمت از بدن است؛ بستگی دارد. گاهی اوقات بیمار سرطانی با انجام شیمی درمانی بهبود می‌یابد. همچنین در برخی موارد در کنار شیمی درمانی به جراحی یا پرتو درمانی نیاز می‌شود. عواملی که برای درمان در نظر گرفته می‌شود موارد زیر است:
- سن مریض
- امراضی چون بیماری کلیوی، کبدی، قلبی و…
- نوع سرطان
- میزان پیشرفت سرطان
- نتیجه‌‌های آزمایش
دوره های شیمی درمانی
دوره شیمی درمانی در زمان‌های مناسب انجام می‌شود. بعد از انجام شیمی درمانی فرد ممکن است بعد چند روز، چند هفته بدون درمان باشد. این عمل باعث می‌شود که سلول‌ها در برابر عوارض دارویی مقاوم شوند. گاهی اوقات برای بیمار دوز روزانه مشخص می‌شود و بعد از انجام شیمی درمانی مدتی به مریض استراحت می‌دهند. نوع دیگر داروها باید به دفعات در طول روز به میزان مشخصی مصرف شوند تا بهتر عمل کنند. ناگفته نماند که قبل از شروع شیمی درمانی تعداد دوره‌های درمان توسط پزشک معالج مشخص می‌شود.
دارو شیمی درمانی
داروهای شیمی درمانی به صورت تزریقی، خوراکی، موضعی انجام می‌شود. امروزه شرکت کیمیا آرا توانسته داروی شیمی درمانی اتوسید را برای بیماران سرطانی تولید کند. این دارو در درمان سرطان بیضه، ریه، لوسمی، لنفوم و… موثر است و توانسته پاسخگو این دسته از سرطان باشد. گاهی اوقات بیمار نباید به طور مداوم تحت نظر باشد و بهتر است در منزل درمان شود؛ اما به این معنا نیست که نباید تحت نظر پزشک باشد.
نوع تزریق دارو شیمی درمانی
- تزریق عضلانی:
در عضلات ران و باسن بیشتر دارو شیمی درمانی تزریق می‌شود؛ زیرا ماندگاری دارو در عضلات نسبت به رگ بالاتر است.
- تزریق وریدی:
در این نوع تزریق دارو به صورت مستقیم به شریان‌های نزدیک به سرطان می‌رسد. در این نوع تزریق بیشتر دارو به توده سرطان می‌رسد.
- تزریق درون حفره صفاقی:
حفره صفاقی بین صفاق جداری و احشایی قرار دارد. حفره صفاقی شامل آب، آنتی بادی‌ها، الکترولیت است که ماده شیمی درمانی به‌طور مستقیم وارد حفره صفاقی می‌گردد.
- تزریق زیر پوست:
برای اینکه زیر پوستی تزریق انجام شود قسمت‌هایی چون پوست شکم، ران، بازو برای تزریق انتخاب می‌شود.
مواردی که در طول شیمی درمانی باید بدانید
مواردی که در زیر برای شما بیان می‌کنیم دلایلی برای کمک به بهبود و درمان کمک می‌کند. ناگفته نماند که تغذیه سالم و درست از اهمیت بسزایی برخوردار است که بیمار را در روند بهبود کمک خواهد کرد. موارد زیر را در طول درمان حتما رعایت کنید:
- از مصرف ادویه و نمک اجتناب کنید.
- نوشیدن دو لیتر آب در طول روز
- خوردن غذاهای خشک در زمان تهوع و استفراغ
- اگر به بی‌اشتهایی دچار شدید در طول روز چند وعده سبک برای خود در نظر بگیرید.
- مصرف غذاهایی قلیایی در روند بهبود بیماری بسیار کمک می‌کند.
- افراد سرطانی باید بیشتر غذاهای پروتئین‌دار مصرف کنند که عضلات بدن قوی شود.
- اگر دچار اسهال شدید حتما نوشیدنی زیاد مصرف کنید تا کم آبی بدن جبران شود.
- اگر فرد به یبوست دچار شد باید از مواد غذایی فیبردار استفاده کند.
کلام پایانی
بیماری سرطان این روزها بین مردم بسیار شایع شده است. افرادی که به این بیماری دچار می‌شوند اگر بتوانند به موقع از این بیماری مطلع شوند؛ در روند افزایش بیماری می‌توانند جلوگیری کند و روند درمان خوبی را پیش ببرند. بعضی از بیماران بعد از اطلاع از بیماری روحیه خود را از دست می‌دهند و ناامید می‌شوند اما جای نگرانی وجود ندارد. امروزه با پیشرفت علم توانسته‌اند روشی به اسم شیمی درمانی را برای بهبود این بیماری پیش بگیرند که بسیار مناسب است. همچنین بیمار می‌تواند در طول درمان از مشاور برای به دست آوردن روحیه خود کمک بگیرد.
