آیا وجود علائم فقر آهن در کودکان خطرناک است؟

برخی مشکلات در کودکان ممکن است این سوال را برای مادران و مراقبان از کودک ایجاد کند که علائم فقر آهن در کودکان چیست؟ آیا کودک من مبتلا به فقر آهن شده است؟ اگر مبتلا به کمبود اهن باشد؛ در معرض کدام بیماری‌ها قرار دارد؟ همه‌ی این سوالات به دنبال بروز برخی علائم ممکن است برای مادران به وجود آید که ضمن مطالعه‌ی این مقاله می‌توانید به خوبی با آنها آشنا شوید و نسبت به درمان کودک خود اقدامات لازم را انجام دهید.

آهن خون چیست؟

آهن خون یک ماده‌ی معدنی برای بدن است که در کودکان منجر به رشد و سلامت آنها می‌شود. به عبارتی گلبول‌های قرمز موجود در خون دارای هموگلوبین هستند. این هموگلوبین یک پروتئین است که وجودش برای حمل اکسیژن بسیار ضروری است. بدن برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارد.

در واقع آهن، سازنده‌ی اصلی و مهم هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز خون است.

فقر آهن در کودکان چه معنایی دارد؟

پیش از آنکه به علائم فقر آهن در کودکان بپردازیم باید بدانیم که کم خونی و علت فقر آهن به چه معناست. کودکی که با کمبود آهن مواجه می‌شود؛ در واقع گلبول‌های قرمز کوچک و رنگ پریده‌ای دارد که نمی‌تواند به خوبی اکسیژن را روی خود حمل و به اندام و ماهیچه‌ها برساند. کمبود اکسیژن و آهن در دراز مدت منجر به اختلالات و مشکلات رشد برای کودک خواهد شد.

علائم فقر آهن در کودکان چه چیزهایی است؟

از مهمترین علائم فقر آهن در کودکان عملکرد ناصحیح اندام‌هاست. برخی علائم امکان بروز و نمود ظاهری دارند ولی برخی ندارند. در صورتی که هر کدام از علائم زیر را در کودک خود مشاهده نمودید حتما نسبت به بررسی کمبود آهن فرزند خود به پزشک مراجعه نمایید:

۱- رنگ پریدگی

۲- خستگی بیش از اندازه پس از انجام فعالیت‌های معمولی (در مقایسه با کودکان سالم)

۳- عدم اشتها

۴- بروز عفونت‌های مکرر

۵- تنفس سریع و غیرطبیعی

۶- کندی رشد

۷- میل به مصرف غیر طبیعی مانند یخ، رنگ، خاک و …

 عوارض فقر آهن در کودکان

کمبود آهن یکی از شایع‌ترین کمبودهای تغذیه ای در کودکان است. کشورهای توسعه یافته به دلیل ساختار درمانی و اهمیت به تغذیه و بهداشت و سلامت کودکان میزان فقر آهن کمتری را به نسبت کشورهای در حال توسعه تجربه می‌کنند.

فقر آهن می‌تواند عوارض خطرناکی را برای کودکان و نوزادان داشته باشد. در نوزادان می‌تواند به تأخیر و تکامل ذهنی و روانی بیانجامد. زمانی که کودکی دچار کمبود آهن باشد؛ اکسیژن‌رسانی خوبی به قلب، ریه‌ها و مغز صورت نمی‌گیرد و اندام‌های حیاتی در حال رشد دچار اختلال خواهند شد و عملکرد صحیحی نخواهد داشت.

تشخیص فقر آهن در کودکان

علائم فقر آهن در کودکان می‌تواند در تشخیص زود هنگام این بیماری کمک‌کننده باشد. یک راه تشخیصی این است که پس از مراجعه به پزشک آزمایش خون گرفته شود و میزان آهن موجود در خون به صورت دقیق سنجیده شود. تمام کودکان باید در بازه‌ی زمانی ۹ تا ۱۲ ماه یکبار حتما جهت آزمایش فقر آهن به کلینیک‌های پزشکی مراجعه کنند.

فقر آهن قابل پیشگیری است به شرط آنکه به موقه و صحیح توسط پزشک تشخیص داده شود و اقدامات درمانی مناسب برای کودک انجام صورت پذیرد.

چه کودکانی بیشترین احتمال ابتلا به فقر آهن را دارند؟

احتمال بروز این بیماری در همه‌ی کودکان وجود دارد اما در برخی بیشتر است:

• نوزادانی که با وزن کم بدنیا می‌آیند و به اصطلاح نارس هستند.
• نوزادانی که بعد از مصرف شیر مادر در ۶ ماهگی غذا نمی‌خورند.
• نوزادانی که تا قبل از ۱ سالگی شیر گاو و بز مصرف می‌کنند.
• کودکان بالای ۱ سال که تا ۵ سالگی مصرف شیر گاو بیش از ۷۰۰ سی سی در روز دارند.
• کودکانی که دچار بیماری هستند و محدودیت غذایی دارند.
• کودکانی که در هوا و آب آلوده به سرب زندگی می‌کنند.
• کودکان دارای اضافه وزن.
• کودکانی که تغذیه‌ی غنی از آهن ندارند.

مواد غذایی مفید برای جبران و رفع فقر آهن در کودکان

تغذیه اولین گام و مهمترین ان برای جبران کمبود آهن و رفع علائم فقر آهن در کودکان است. کودکانی که شیر مادر را تغذیه می‌کنند؛ آهن مورد نیاز خود را به راحتی دریافت می‌کنند. اما پس از  ۶ ماهگی باید نسبت به تغذیه‌ی آنها حساسیت بالایی به خرج داد. توجه داشته باشید که مصرف غذاهایی با آهن زیاد در کنار خوردن ویتامین C، ابتلا به فقر اهن را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. مواد غذایی سرشار از آهن برای کودکان شامل موارد زیر است:

• گوشت کم چرب: گوشت قرمز و مرغ حاوی مقدار زیادی اهن است. گوشت گاو و قسمت‌های تیره گوشت مرغ نیز نشان دهنده‌ی وجود اهن زیاد در آن بخش هاست. برای کودکان بهتر است گوشت قرمز را بدون چربی و با روش کبابی و البته نرم اماده نمایید.
• غلات غنی شده: یک وعده از این ماده غذایی در روز به طور کامل نیاز اهن کودک را تأمین می‌کند. غلات خشک مانند توت‌های خشک بسیار مفید و عالی هستند. برای وعده‌ی صبحانه، استفاده از غلات به همراه ویتامین C و میوه‌ها مفید است.
• حبوبات: برخی کودکان علاقه‌ای به مصرف گوشت ندارند. برای جایگزین آن بهترین گزینه حبوبات است. سویا، لوبیای قرمز، عدس و … مقدار زیادی اهن، فیبر و ویتامین‌های مفید دارند که برای جبران آهن در کودک مفید هستند.
• اسفناج: از دیرباز شنیده‌ایم که اسفناج اهن زیادی دارد. سبزیجات برگ سبز مانند کلم و اسفناج و بروکلی سرشار از اهن هستند. سعی کنید این سبزیجات را به صورت آب پز یا بخار پز همراه با تخم مرغ یا پنیر به کودک خود بدهید.
• کشمش و میوه‌های خشک: یک میان وعده‌ی خوشمزه و غنی از اهن کشمش و میوه‌های خشک هستند که بخشی از نیاز روزانه به اهن را در کودک تأمین می‌کنند.
• تخم مرغ: اگر به دنبال غذایی برای کودکتان هستید که منبعی از پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. تخم مرغ دقیقا همان وعده‌ی غذایی است. آهن موجود در این تخم مرغ برابر با ۱ میلی گرم است و به عنوان یک وعده‌ی غذایی به کودکان حتما پیشنهاد می‌شود.
• ماهی یا تن ماهی: ماهی یکی از غذاهای سالمی است که ضمن داشتن ۱ میلی گرم اهن در ۸۵ گرم از ان؛ سرشار از پروتئین و امگا۳ و اسیدچرب‌های ضروری برای کودک است.

درمان قطعی فقر آهن

درمان کمبود اهن به علائم فقر آهن در کودکان، سن، وجود یا عدم بیماری‌های دیگر، میزان و شدت این بیماری دارد. راه‌های مختلفی برای درمان فقر آهن وجود دارد.

درمان با تغذیه: منظور رعایت رژیم غذایی و گنجاندن مواد غذایی مفید سرشار از آهن در برنامه روزانه‌ی کودک است. میزان آن باید توسط متخصص و پزشک تعیین شود و از مصرف بیش از اندازه‌ی اهن نیز جلوگیری شود.

درمان به موقع عفونت‌ها و بیماری‌ها: ممکن است تغذیه کودک مناسب باشد اما در اثر ابتلا به یک بیماری یا عفونت، بروز علائم فقر آهن در کودکان مشاهده شده باشد.

درمان دارویی با استفاده از مکمل‌های غذایی: یکی از روش‌های جدیدی که امروزه پزشکان و داروسازان برای جبران کمبود بسیاری از مواد غذایی ابداع کرده اند؛ ساخت مکمل‌های غذایی است. این مکمل‌ها که در قالب قرص، شربت و یا پودر تولید می‌شوند منابع غنی از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند.

شرکت تولیدی دارویی کیمیاآرا یکی از پیشگامان صنعت تولید مکمل‌های غذایی در کشور است که با هدف رفع کمبود آهن در بدن، اقدام به تولید مکمل آهن هموفیکس نموده است.

این مکمل محصولی برای رفع سریع کم خونی است و عوارض جانبی برای بدن ندارد. از ویژگی‌های خاص این محصول به فرم کربونیل آهن در آن باید اشاره کرد که دارای پارتیکل‌های ریزکروی است و میزان سطح به حجم را افزایش داده و و ذرات کربونیل بیشتری به روده تماس پیدا می‌کنند و جذب می‌شوند. این جذب می‌تواند به مقدار بالایی کمبود آهن را در کودکان رفع کند.

این مکمل دارویی عوارض گوارشی سایر قرص‌های آهن را ندارد و برای کودکان و زنان باردار و شیرده ایمن است. همچنین ورزشکاران، افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف خانم‌ها با خونریزی شدید در دوران قاعدگی و … می تواند یک عدد از کپسول هموفیکس را ۱ تا ۲ ساعت قبل یا بعد از غذا مصرف نمایند.

سخن پایانی

علائم فقر آهن در کودکان می‌تواند بروز دهنده باشد و یا در برخی دیگر از کودکان به صورت نهفته باقی بماند. کم خونی در کودکان آنچنان اهمیت دارد که باید نسبت به کمبود این ماده در بدن کودکان حساس بود و گاهی مواقع با مراجعه به پزشک و چک کردن سلامتی کودک، نسبت به عدم فقر آهن در آنها مطلع شد. این بیماری اگر چه ممکن است ساده باشد و به راحتی قابل درمان؛ اما در صورت عدم توجه به رفع و درمان آن می‌تواند بر رشد جسمی، ذهنی، روانی و عملکرد صحیح بدن کودک اثرات منفی بگذارد. تغذیه و استفاده از مکمل‌های دارویی از راهکارهای درمان به موقع برای کودکان است.