کم خونی فقر آهن در نوجوانان ناشی از تغذیه‌ی نامناسب و شایع‌ترین نوع کم خونی در نوجوانان است. این کمبود به شکل ایجاد اختلال روی گلبول‌های قرمز و سالم خواهد بود. در واقع کمبود آهن منجر به تولید ناکافی هموگلوبین می‌شود و حمل اکسیژن توسط گلبول‌های قرمز به خوبی صورت نمی‌گیرد و باعث بروز علائم خفیف تا شدیدی در نوجوانان و در آینده برای آنها خواهد شد. انواع کم خونی از کم خونی مینور تا نوع پیشرفته‌ی آن می‌تواند عوارض جبران ناپذیری برای افراد داشته باشد.

عوارض کم خونی فقر آهن در نوجوانان چیست؟

• رنگ پریدگی صورت و مخاط پلک و لب‌ها
• خواب آلودگی حتی بعد از استراحت کردن
• سرگیجه و سردرد ناشی از کم خونی
• خواب رفتن و گزگز و سوزنی شدن دست و پاها
• بی‌تفاوتی
• کاهش اشتها در نوجوانان
• کاهش تمرکز در دروس
• التهاب زبان
• خستگی و افسردگی ناشی از کم خونی
• افزایش ضربان قلب
• روند رشد کم
• ریزش مو
• علاقه‌مند به مصرف خوراکی‌های غیرعادی مثل یخ، خاک یا نشاسته
• لکه‌بینی در دوران پریودی
• اختلال در پریود در نوجوانان دختر
• در موارد شدید از کم خونی فقر آهن در نوجوانان حالت تهوع
• و گود شدن ناخن‌ها

علل مهم و اساسی در کم خونی فقر آهن در نوجوانان چیست؟

علت‌های متفاوتی برای کم خونی فقر آهن در نوجوانان وجود دارد و حتی از بدو می‌تواند این مشکل همراه کودک باشد و علل اصلی شامل:

۱- از دست دادن خون: عادت ماهیانه یا پریود شدن برای نوجوانان دختر می‌تواند منجر به کم خونی فقر آهن در آنان بشود. در واقع با هر بار از دست دادن خون در عادت ماهیانه، حجمی از آهن بدن از دست خواهد رفت که باید مجددا جایگزین شود. مصرف مواد غذایی کافی و مکمل‌های آهن در این دوران توصیه می‌شود. علاوه بر آن به مرور کم خونی و فقر آهن بر پریودی نیز اثر منفی دارد و منجر به بروز اختلال در آن خواهد شد.

۲- تولید ناکافی گلبول قرمز : عوامل مختلفی می‌تواند باعث شود مانند عفونت‌ها، کم‌کاری تیروئید، کمبود ویتامین B12 و فولات، وارد شدن سرب به عنوان مواد سمی به بدن، مشکلات سیستم ایمنی و بروز برخی بیماری‌ها مانند سلیاک.

بیماری سلیاک که مربوط به روده است و میزان جذب آهن را به مقدار زیادی کاهش می‌دهد؛ می‌تواند عامل کم خونی بشود. نارسایی مزمن کلیوی نیز در راز مدت می‌تواند موجب کم خونی بشود.

دیگر بیماری که می‌تواند باعث کم خونی فقر آهن در نوجوانان بشود؛ خونریزی‌های داخلی است. خونریزی به علت سرطان روده بزرگ، زخم معده، پولیپ روده و خوردن داروهایی همچون آسپیرین یا داروهای شیمی درمانی و پرتو درمانی نیز باعث کم خونی می‌شود.

۳- تخریب بیش از اندازه‌ی گلبول‌های قرمز: بروز برخی بیماری‌های خاص مانند تالاسمی، اسفروسیتوز ارثی، کم خونی داسی شکل و کمبود پیروات کیناز و اهدای خون مکرر و … .

۴-  یکی از مهم‌ترین دلایل در کم خونی فقر آهن در نوجوانان؛ عدم مصرف مواد غذایی مفید و ضروری است تا به مقدار کافی فقر آهن را جبران نماید. نوجوانانی که در سنین رشد و بلوغ خود به علت عادات بد غذایی یا عدم مصرف مواد غذایی حاوی آهن از جمله گوشت قرمز، ماهی، مرغ و زرده تخم مرغ، نخود و لوبیا، جگر، آجیل‌ها و برگ گیاهان سبز و تیره مانند اسفناج و جعفری؛ نتوانند به مقدار کافی آهن بدن خود را تأمین نمایند.

غذاهای مضر برای کم خونی در نوجوانان

برخی مواد غذایی هستند که جذب آهن در بدن را با اختلال مواجه می‌کنند:

۱- چای و قهوه

۲- شیر

۳- غذاهای حاوی تانن مانند انگور و ذرت

۴- مواد غذاهای حاوی فتات مثل برنج و گندم

۵- غذاهای اگزالیک اسید مانند شکلات و بادام زمینی

چگونگی تشخیص کم خونی فقر آهن در نوجوانان

علائم ذکر شده در بالا می‌تواند نشانه‌هایی از هشدار باشند و برای تشخیص قطعی کم خونی فقر آهن در نوجوان باید به پزشک مراجعه نمود تا طی معاینه، آزمایشات مربوطه و بررسی سوابق خانوادگی؛ وجود یا عدم وجود این بیماری مشخص شود. آزمایش مربوط به بررسی کم خونی CBC نام دارد که به طور دقیق سلول‌های خونی را مورد بررسی قرار می‌دهند و میزان ویتامین B12  و B9 هم اندازه گیری می‌شود.

درمان کم خونی فقر آهن در نوجوانان

درمان‌های اولیه و رعایت سبک زندگی به ویژه در مصرف مواد غذایی مفید و دوری از عوامل گسترش دهنده‌ی کم خونی می‌تواند تا حدودی مانع از پیشرفت آن و به نوعی جنبه‌ی پیشگیرانه از کم خونی نوجوان باشد.

برای درمان این بیماری باید ضمن اطمینان حاصل کردن از نوع کم خونی در نوجوان که توسط پزشک صورت می‌گیرد؛ نسبت به بهبود رژیم غذایی و مکمل‌های حاوی آهن اقدام نمود. استفاده از بهترین نوع مکمل آهن می‌تواند تا مقدار زیادی به جبران آن بپردازد.

در این راستا شرکت دارویی کیمیاآرا با تولید مکمل آهن هموفیکس، به رفع سریع کم خونی می‌پردازد. ویژگی منحصر به فرد این مکمل این است که حاوی کربونیل به عنوان نوع جدید از آهن است که بیش از ۹۸% آهن المنتال در فرمولاسیون خود دارد. این فرم آهن به صورت پارتیکل‌های کروی است که ضمن افزایش سطح به حجم در این حالت؛ میزان بیشتری از این قرص در تماس با روده قرار خواهد گرفت و بنابراین در بالاترین حالت ممکن جذب بدن می‌شود.

هموفیکس به دلیل جذب آرامی که در روده‌ها دارد؛ عارض گوارشی بسیار کمتری نسبت به سایر داروهای مشابه دارد. این مکمل علاوه بر آهن دارای ویتامین‌های گروه ب، ث، اسید فولیک و زینک است و مصرف آن برای نوجوانان حتی در مقطع مدرسه نیز بدون مانع است و می‌تواند از کم خونی فقر آهن در نوجوانان جلوگیری می‌کند.

خلاصه و نتیجه‌گیری

کم خونی فقر آهن در نوجوانان یکی از معضلات کنونی خانواده‌ها شده است. بدلیل سبک نادرست غذایی نوجوانان، امروزه بسیاری از آنها در معرض ابتلا به این بیماری و مشکلات پس از آن هستند. لزوم توجه به این دوره از رشد و تحت نظر داشتن سلامت نوجوانان بر کسی پوشیده نیست و در صورتی که نوجوانی با علائم مربوط به کم خونی مواجه شد، باید ضمن مراجعه به پزشک و تغییر سبک زندگی، از روش درمانی صحیح به ویژه مصرف مکمل‌های مفید آهن با جذب بالا استفاده نماید.